تمشک: گیاهشناسی، خواص و توصیه‌های قبل از مصرف
نام تجاری گیاه:
Raspberry
نام علمی گیاه:
Rubus idaeus L.
تاریخچه و گیاهشناسی:
نام علمی تمشک Rubus fruticus و متعلق به خانواده گلسرخیان است. قدمت این گیاه، به دوران پیش از تاریخ برمی گردد و اعتقاد بر این است که نخستین بار، در مناطقی از شرق آسیا رشدکرده است. شواهد باستان شناسی نشان می دهد که ساکنان غارهای پارینه سنگی، تمشک می خوردند و در دوران های مختلف بخشی از رژیم غذایی انسان بوده است. احتمال می رود این گیاه، را مهاجران یا حیوانات به نقاط مختلف دنیا منتقل کرده باشند. براساس مستنداتی که پالادیوس (نخستین اسقف مسیحیان ایرلند) ثبت کرده است، تمشک، تا قرن 4 پیش از میلاد به دلایلی کشت و مصرف نمی شد. این میوه، در دوره ی هلنی (از قرن سوم پیش از میلاد تا قرن نخست میلادی) در اساطیر یونان نماد باروری بود. در داستان های یونانی آمده است که تمشک، ابتدا سفید بود اما دایه ی زئوس با فرو کردن خار به انگشت خود، این میوه را با خون رنگ می کند. از آن پس، تمشک، قرمز رنگ می شود. در قرون وسطی، تمشک میوه ی محبوب مردم بود به گونه ای که آب تمشک را در آثار هنری همچون رنگ استفاده می کردند. نخستین بار در قرن سیزدهم میلادی، شاه ادوارد اول مردم را به کشت تمشک در سراسر انگلستان تشویق کرد. تمشک را مهاجران اروپایی به آمریکا وارد کردند.
دانستنی های کشاورزی
-تمشک.jpg)
خواص تمشک:
تنظیم فشار خون
پژوهشی به منظور بررسی اثر تمشک بر کاهش فشار خون روی موش‌های مبتلا به پرفشاری خون انجام شد. موش ها با عصاره‌ی تمشک با دو دوز روزانه 100 میلی گرم بر کیلوگرم (دوز پایین) و 200 میلی گرم بر کیلوگرم (دوز بالا) به مدت 5 هفته تحت درمان قرار گرفتند. در انتهای آزمایش غلظت سرمی نیتریک اکسید، سوپراکسید دیسموتاز و اندوتلین پلاسما تعیین شد.
نتایج نشان داد که مصرف عصاره‌ی این میوه، به خصوص دوز بالای آن به طرز چشمگیری باعث کاهش فشار خون در موش شد.
این نتایج همچنین نشان داد که عصاره‌ی تمشک باعث افزایش سطوح نیتریک اکسید و سوپراکسید دیسموتاز سرم و کاهش سطح اندوتلین پلاسما شد.
این خاصیت تمشک وابسته به دوز است و ممکن است مربوط به افزایش فعال سازی نیتریک اکسید و بهبود اختلال عملکرد اندوتلیال عروقی از طریق آنتی اکسیدان‌های این گیاه باشد. تمشک غنی از پلی فنول‌ها است که این ترکیبات اثرات محافظتی بالقوه‌ی قلبی ـ عروقی دارند. پلی‌فنول‌ها از راه انتشار یا افزایش فعالیت بیولوژیکی نیتریک اکسید باعث گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شوند.
تسریع کاهش وزن
در سال 2005، پژوهشی برای بررسی کتون تمشک بر جلوگیری از چاقی و فعال کردن سوخت و ساز چربی، روی موش‌ها در محیط آزمایشگاه انجام شد.
1- موش‌ها با یک رژیم پرچرب شامل 0.5، 1 یا 2 درصد کتون تمشک به مدت 10 هفته تغذیه شدند.
2- موش‌ها با یک رژیم پرچرب به مدت 6 هفته تغذیه شدند و متعاقباً با رژیم پرچرب حاوی 1 درصد کتون تمشک به مدت 5 هفته دیگر تغذیه شدند.
کتون تمشک ترکیب معطرِ این میوه و ساختار آن شبیه کپسایسین و سینفرین (ترکیباتی با عملکردهای ضدچاقی و تغییر سوخت و ساز چربی) است؛ از بالارفتن وزن بدن و وزن کبد و بافت‌های چربی احشایی جلوگیری می‌کند.
یافته های این آزمایش نشان داد که ترکیب کتون تمشک از چاقی جلوگیری می‌کند و کبد چرب را بهبود میدهد. به نظر می رسد این اثرات ناشی از فعالیت کتون تمشک در تغییر سوخت و ساز چربی یا به طور خاص‌تر ناشی از افزایش تجزیه چربی‌ها حاصل از نور‌اپی‌نفرین در سلول‌های چربی سفید باشد.
محققان در پژوهش دیگری در سال 2010، مشاهده کردند که کتون‌های تمشک قرمز سطح آدیپونکتین، هورمونی که در سول های چربی ساخته می‌شود، را افزایش می دهند. کتون‌های تمشک قرمز باعث مهار افزایش وزن و بهبود چربی سوزی در موش‌های تغذیه شده با رژیم پرچرب شدند.
ضد التهاب
پژوهش‌ها نشان میدهد که تمشک غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و تانن‌ها است که ثابت شده برای جلوگیری از التهاب در معده، روده، استخوان‌ها و سیستم قلبی ـ عروقی مفید است و همچنین تخریب کلاژن (پروتئین اصلی بافت همبند) را کنترل می‌کند و بنابراین برای ترمیم سلول لازم است.
پژوهش دیگری نشان میدهد که الاژیک اسید تمشک، ضد التهاب است و از فعالیت یا تولید بیش از حدِ برخی آنزیم‌های ترویج‌دهنده التهاب مثل سیکلواکسیژناز-2 جلوگیری می‌کند. براساس مطالعات حیوانی، الاژیک اسید التهاب ناخواسته و یا بیش از اندازه را هم کاهش میدهد.
مطالعات آزمایشگاهی روی موش‌ها نشان میدهد که عصاره‌ی این میوه، خواص ضد التهابی قوی‌تری نسبت به آسپرین دارد. ترکیبات تمشک با مهار آنزیم هیالورونیداز به کاهش التهاب کمک می‌کند. پژوهش دیگری نشان داد که تانن دلیل مهار آنزیم هیالورونیداز است.
ترکیب سیانیدین-3-O-گلوکوزید موجود در عصاره‌ی تمشک با مهار تولید نیتریک اکسید منجر به اثرات ضد التهابی می‌شود.
در سال 2013 اثرات عصاره‌های تمشک غنی شده با الاژیتانن برای کنترل التهاب معده در شرایط آزمایشگاهی (in vitro) و شرایط درون بدن موجود زنده (in vivo) مورد بررسی قرار گرفت. عمده الاژیتانن تشخیص داده شده Sanguiin H-6 و Lambertianin C هستند که آزمایشات نشان دادند این دو ترکیب به ترتیب 88 و 75 درصد شاخص زخم را کاهش دادند. نتایج اثرات محافظتی الاژیتانن را در برابر التهاب معده ثابت کردند.
ترمیم زخم
پژوهشی در سال 1394 در مجله‌ی دیابت و متابولیسم ایران به بررسی اثر تمشک بر بهبود زخم پرداخت. در این پژوهش چگونگی اثر عصاره‌ی تمشک بر بهبود زخم در رت‌های نر دیابتی، بررسی شد. آنتوسیانین‌های تمشک خاصیت آنتی اکسیدانی منحصر به فرد و خاصیت ضد میکروبی مثل قابلیت جلوگیری از رشد بیش از حد باکتری و قارچ در بدن را دارند. این میوه، غنی از مالیک اسید، تانن و آنتی اکسیدان‌هایی مثل ویتامین‌های A،C ،B و K است که تمامی این ترکیبات آثار ضد التهابی داشته و بهبود دهنده‌ی زخم هستند.
تمشک سرشار از فلاونوئید هم هست که این ترکیب خواص آنتی اکسیدانی مؤثری در خنثی کردن رادیکال‌های آزادِ اکسیژن‌دار و توان بالایی در ترمیم زخم‌های دیابتی دارد. نتایج آزمایش روی موش‌ها نشان داد که عصاره‌ی تمشک ساخت کلاژن را تحریک می‌کند، دسته‌هایی از کلاژن با قطر بیشتری تشکیل میدهد و در نتیجه بر سرعت بهبودی زخم‌ها می‌افزاید.
ضد میکروب
فعالیت ضدباکتری عصاره میوه تمشک در غلظت 50 (میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) در برابر باکتری‌های گرم منفی و گرم مثبت انتخاب شده آزمایش شد. آنتی بیوتیک (سفوتاکسیم/ کلاوولانیک اسید) به عنوان کنترل استفاده شد. عصاره میوه تمشک فعالیت ضد باکتری قوی در برابر سودوموناس آئروژنز (سویه وحشی) و باسیلوس سرئوس نشان داد. اِشرشیا کُلی مقاوم‌ترین گونه بود. این نتایج می‌توانند پایه و اساسی برای مطالعات بعدی به منظور جداسازی ترکیبات فعال تمشک، مشخص کردن ساختار آنها و همچنین ارزیابی آنها در برابر طیف وسیعی از سویه‌های باکتریایی، با هدف یافتن اصول درمانی جدید باشند.
ضد سرطان
مطالعات دکتر دانیل نیکسون از موسسه‌ی سرطان Hollings در کارولینای جنوبی نشان میدهد که
مصرف یک فنجان تمشک در روز حاوی حدود 40 میلی گرم الاژیتانن‌ها است که از پیشرفت سلول‌های سرطان جلوگیری می‌کند. در غلظت پایین، رشد سلول‌های سرطانی را آهسته می‌کند؛ در غلظت‌های بالا باعث خودکشی سلول‌های سرطانی می‌شود. برای مثال، سلول‌های آلوده به ویوروس پاپیلومای انسانی (که به سرطان سرویکال مربوط می‌شود، هنگامی که در در معرض الاژیک اسید قرار گرفت، آپپتوز (مرگ برنامه‌ریزی شده سلول) یا مرگ سلول طبیعی را تجربه کرد.
الاژیتانن‌های تمشک قرمز رشد سلول‌های غیرطبیعی روده بزرگ را در انسان‌ها آهسته می‌کنند. آزمایشات نتایج مشابه برای سلول‌های سرطانی پستان، پانکراس، مری، پوست و پروستات نشان دادند. پلی‌فنول‌های تمشک با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد، آسیب نامطلوب به غشاهای سلولی را به طور مؤثری متوقف می‌کنند.
تنظیم قند خون
پژوهش‌ها نشان میدهد که دو ترکیب Rheosmin و Tilirosidتمشک برای افراد مبتلا به دیابت مفید است. Tiliroside بدن را به تولید آدیپونکتین تحریک می‌کند تا سطح قند و انسولین را در بیماران دیابت نوع 2 حفظ کند. آدیپونکتین نقشی کلیدی در تنظیم قند و چربی‌های خون دارد. Rheosminهم بر سوخت و ساز چربیِ بدن می‌افزاید. افزون بر آن، قندِ طبیعیِ تمشک یعنی فروکتوز، برای سوخت و ساز به انسولین نیاز ندارد. بنابراین، افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نگرانی در مورد سطوح قند خون بالا پس از مصرف تمشک ندارند.
خواص تمشک:
مواد موثره و ارزش تغذیه ای تمشک
فلاونوئیدها شامل آنتوسیانین (سیانیدین-3- گلوکوزید، پلارگونیدین-3-گلوکوزید)؛ فلاونول‌ها شامل کامپفرول، کورستین، میریستین؛ فلاوان شامل کاتچین؛ پروآنتوسیانیدین؛ ترکیبات فنولی ساده شامل هیدرواکسی بنزوئیک اسیدها (الاژیک، گالیک) و هیدروکسی سینامیک اسیدها (کافئیک، کوماریک، کلروژنیک)، گلوتامیک اسید، آرژینین، لئوسین.
سالانه حدود 400 هزار تن تمشک در سراسر دنیا کشت و تولید می شود.
امروزه، در ایالات متحده بیش از 500 مزرعه ی تولید تمشکِ ارگانیک وجود دارد.
تمشک وحشی پس از توت فرنگی و تمشک آبی سومین میوه ی محبوب در گروه توت ها محسوب می شود.
امروزه، کشورهای لهستان، آلمان، یوگوسلاوی، روسیه، شیلی و ایالات متحده ی آمریکا تولیدکنندگان اصلی تمشک در جهان هستند.
ایران دارایِ هشت گونه گیاه علفی و درختچه‌ای و غالباً تیغ‌دار با نام عمومی تمشک است که عمدتاً در مناطق جنگلی و غیرجنگلی شمال کشور، در استان‌های گیلان، مازندران و گلستان می‌رویند.
دوز مناسب مصرف تمشک به عوامل گوناگونی مانند سن فرد، سطح سلامتی و عوامل دیگر بستگی دارد. هم اکنون اطلاعات علمی کافی برای تعیین محدوده دوز مناسب تمشک در دسترس نیست. به یاد داشته باشید محصولات طبیعی همیشه لزوما ایمن نیستند و حد مجاز مصرف آنها می‌تواند مهم باشد. هنگام مصرف این مواد به دستورالعمل روی برچسب محصول توجه نمایید و در صورت داشتن بیماری یا عارضه ای خاص، پیش از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.
2 ساعت قبل یا بعد از غذا.
عوارض جانبی و واکنش های حساسیت زا
بارداری و شیردهی
مصرف تمشک در مقادیر غذایی در دوران بارداری احتمالا ایمن است. نگرانی وجود دارد مبنی بر اینکه ممکن است تمشک مانند هورمون استروژن عمل کند و برای بارداری مضر باشد. درباره ایمنی مصرف تمشک در دوران شیردهی اطلاعات کافی نیز دردسترس نیست. قبل از مصرف تمشک در این دوران با پزشک خود مشورت کنید.
شرایط حساس به هورمون مانند سرطان سینه، سرطان رحم، سرطان تخمدان، اندومتریوز یا فیبروئیدهای رحم
تمشک می تواند اثر مشابه استروژن داشته باشد. اگر در شرایطی هستید که وخامت آن بر اثر استروژن بیشتر می‌شود، از مصرف این گیاه خودداری کنید.
واکنش های حساسیت زا
به‌طور کلی، هر فرد ممکن است نسبت به گیاهان و ادویه های خاصی حساسیت داشته باشد که این حساسیت باید در درجه اول توسط خود فرد و در درجه دوم توسط پزشک تشخیص داده شود. البته این واکنش‌های آلرژیک عوارض جانبی مزمن یا حاد ایجاد نمی‌کنند و بعد از شناسایی گیاه حساسیت‌زا و قطع مصرف آن، عوارض ناشی از آلرژی برطرف خواهد شد.
هیچ شرکت یا هیچ محصولی نمی‌تواند از واکنش های آلرژیک بدن های مختلف از پیش آگاهی داشته باشد. ناسازگاری بدن با یک یا چند گیاه خاص هر چند به ندرت پیش می‌آید اما به هر حال ممکن است مصرف کنندگانی با آن مواجه شوند.
تداخل دارویی
در حال حاضر اطلاعاتی در مورد تداخل دارویی با تمشک دردسترس نمی‌باشد.
کاربرد در طب قدیم
- تمشک حدود 8 هزار سال پیش به عنوان غذا و پس از آن به عنوان دارو استفاده می شد. طبع تمشک سرد و خشک و گیاهی ملیّن و مدّر است که خون را تصفیه می کند. برای تقویت قلب مفید است و افزون بر تب بر بودن، برای درمان یبوست هم کارگشاست.
- به طور سنتی این میوه را برای درمان التهاب لثه، درد گلو و زخم های دهان استفاده می کردند و از آب آن، برای درمان آسم و مشکلات تنفسی سود می بردند.
- رومی ها از دم کرده ی برگ تمشک برای درمان بیماری های مختلفی استفاده می کردند.
- بقراط برای از بین بردن مشکلات و دردهای پیش از زایمان، دمنوش ساقه و برگ های این گیاه را تجویز می کرد.
- در طب سنتی چین از تمشک برای درمان بی اختیاری ادرار و تقویت کلیه ها استفاده می شود.
برخی سوالات متداول درباره تمشک
در طب سنتی چینی، از میوه تمشک برای بهبود بیماری‌های کلیوی استفاده می‌شود. همچنین، طبق بررسی‌های علمی، میوه تمشک حاوی مقادیر زیادی ترکیبات فنولی است که برخی از این ترکیبات خاصیت ادرارآور دارند. علاوه بر این، میوه تمشک دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد التهاب و ضد میکروب است. با توجه به این دلایل، مصرف تمشک می‌تواند به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل به فرآیند سم‌زدایی طبیعی بدن کمک کند.
- Morimoto, Ch., Satohb, Y.,Harab, M., Inouebc, Sh., Tsujitae, T., & Okuda, H. (2005). Anti-Obese Action of Raspberry Ketone. Life Sciences, 7(2), 194-204. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0024320505001281
- Cannon, J. Raspberry Ketones and Weight Loss Review of Research. SUPPLEMENT GEEK. Retrieved from https://supplement-geek.com/raspberry-ketones-weight-loss-review-side-effects/
- Sayyad Zomorrodi, M., & Shiravi, A. (2015). The Study Effect of Rubus Fruticosus Extract on Cutaneous Wound Healing in Diabetic Wistar Rat. Iranian journal of Diabetes and Metabolism, 15(1), 1-8. Retrieved from http://ijdld.tums.ac.ir/article-1-5296-en.pdf
- Kevat, D. (2017, 22 March). Raspberry 8 Health Benefits and Nutrition Facts | Raspberries. FITNESS WORLD. Retrieved from http://wiki-fitness.com/health-benefits-of-raspberry/
- 7 Impressive Benefits Of Raspberry. Organic Facts. Retrieved from https://www.organicfacts.net/health-benefits/fruit/health-benefits-of-raspberry.html
- Raspberry History. indepthinfo.com. Retrieved from http://www.indepthinfo.com/raspberries/history.htm
- PHYTOCHEMICALS IN RASPBERRIES AND BLACKBERRIES. North American Raspberry & Blackberry Association. Retrieved from http://www.raspberryblackberry.com/consumers/health-and-nutrition-benefits-of-raspberries-and-
- Raspberries. The World's Healthiest Foods. Retrieved from http://www.whfoods.com/genpage.php?
- Find a Vitamin or Supplement,RED RASPBERRY. WebMD. Retrieved from http://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-309-red%20raspberry.aspx?
- http://mehcom.com/
- Raspberry – Benefits, Uses and Side Effects. Herbal Resource. Retrieved from https://www.herbal-supplement-resource.com/raspberry.html
- Jia, H., Liu, J. W., Ufur, H., He, G. S., Liqian, H., & Chen, P. (2011). The antihypertensive effect of ethyl acetate extract from red raspberry fruit in hypertensive rats. Pharmacognosy magazine, 7(25), 19. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/
- Zia-Ul-Haq, M., Riaz, M., De Feo, V., Z. E. Jaafar, H., & Moga, M. (2014). Rubus Fruticosus L.: Constituents, Biological Activities and Health Related Uses. Molecules, 19, 10998-11029. Retrieved from www.mdpi.com/1420-3049/19/8/10998/pdf
- https://jonbarron.org/article/truth-about-ellagic-acid-and-red-raspberries
-
S. Velićanski, A., D. Cvetković, D., & L. Markov, S. (2012). Screening of Antibacterial Activity of Raspberry (Rubus Idaeus L.) Fruit and Pomace Extracts. Acta periodica technologica, 43(43), 305-313. Retrieved from https://core.ac.uk/download/pdf/27046654.pdf
???site.plant.articles???
هشتگ
محصولات مرتبط
منابع
- Morimoto, Ch., Satohb, Y.,Harab, M., Inouebc, Sh., Tsujitae, T., & Okuda, H. (2005). Anti-Obese Action of Raspberry Ketone. Life Sciences, 7(2), 194-204. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0024320505001281
- Cannon, J. Raspberry Ketones and Weight Loss Review of Research. SUPPLEMENT GEEK. Retrieved from https://supplement-geek.com/raspberry-ketones-weight-loss-review-side-effects/
- Sayyad Zomorrodi, M., & Shiravi, A. (2015). The Study Effect of Rubus Fruticosus Extract on Cutaneous Wound Healing in Diabetic Wistar Rat. Iranian journal of Diabetes and Metabolism, 15(1), 1-8. Retrieved from http://ijdld.tums.ac.ir/article-1-5296-en.pdf
- Kevat, D. (2017, 22 March). Raspberry 8 Health Benefits and Nutrition Facts | Raspberries. FITNESS WORLD. Retrieved from http://wiki-fitness.com/health-benefits-of-raspberry/
- 7 Impressive Benefits Of Raspberry. Organic Facts. Retrieved from https://www.organicfacts.net/health-benefits/fruit/health-benefits-of-raspberry.html
- Raspberry History. indepthinfo.com. Retrieved from http://www.indepthinfo.com/raspberries/history.htm
- PHYTOCHEMICALS IN RASPBERRIES AND BLACKBERRIES. North American Raspberry & Blackberry Association. Retrieved from http://www.raspberryblackberry.com/consumers/health-and-nutrition-benefits-of-raspberries-and-
- Raspberries. The World's Healthiest Foods. Retrieved from http://www.whfoods.com/genpage.php?
- Find a Vitamin or Supplement,RED RASPBERRY. WebMD. Retrieved from http://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-309-red%20raspberry.aspx?
- http://mehcom.com/
- Raspberry – Benefits, Uses and Side Effects. Herbal Resource. Retrieved from https://www.herbal-supplement-resource.com/raspberry.html
- Jia, H., Liu, J. W., Ufur, H., He, G. S., Liqian, H., & Chen, P. (2011). The antihypertensive effect of ethyl acetate extract from red raspberry fruit in hypertensive rats. Pharmacognosy magazine, 7(25), 19. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/
- Zia-Ul-Haq, M., Riaz, M., De Feo, V., Z. E. Jaafar, H., & Moga, M. (2014). Rubus Fruticosus L.: Constituents, Biological Activities and Health Related Uses. Molecules, 19, 10998-11029. Retrieved from www.mdpi.com/1420-3049/19/8/10998/pdf
- https://jonbarron.org/article/truth-about-ellagic-acid-and-red-raspberries
-
S. Velićanski, A., D. Cvetković, D., & L. Markov, S. (2012). Screening of Antibacterial Activity of Raspberry (Rubus Idaeus L.) Fruit and Pomace Extracts. Acta periodica technologica, 43(43), 305-313. Retrieved from https://core.ac.uk/download/pdf/27046654.pdf
