پنجشنبه 08 آذر 1403
در صورتی که یکی از نمایندگان فروش نیوشا رو می شناسید، برای خرید محصول به وی مراجعه نمایید. برای یافتن نمایندگان فروش، به شبکه های اجتماعی مراجعه نموده و هشتگ نیوشا را سرچ نمایید. در صورت عدم توانایی یافتن نماینده فروش، فرم بالا را تکمیل نمایید.
در صورتی که یکی از نمایندگان فروش نیوشا هستید، جهت ثبت درخواستهای خود از طریق دفترکاری اقدام فرمایید
انتخاب تصویر

کینوا: گیاهشناسی، خواص و توصیه‌های قبل از مصرف

کینوا نیوشا

نام تجاری گیاه:

Quinoa

نام علمی گیاه:

Chenopodium quinoa Willd.

تاریخچه و گیاهشناسی:

قاره آمریکا محصولی قدیمی معروف به «کینوا» دارد. (1) هزاران سال است که این محصول در مناطق آندِ بولیوی و پرو کشت می شود. (2) اگر اطلاعات باستان ‌شناسی تاریخی را مطالعه کنیم، می بینیم که از کینوا حتی پیش از 3000 سال قبل از میلاد مسیح هم استفاده می‌کرده‌اند!

این گیاه نام های محلی مختلفی دارد اما متداول‌ ترین آن «کینوا» است. اینکاها - سرخپوستان آمریکای جنوبی - این گیاه را «مادر غلات» می نامیدند و برای درمان مشکلات سلامتی از آن استفاده می ‌کردند. (1) 

کینوا گیاهی یکساله، با برگ های پهن، ساقه عمودی و راست، 2-1 متر ارتفاع و متعلق به خانواده تاج‌خروسیان (Amaranthaceae) (3) یا خانواده اسفناجیان (Chenopodiaceae) است؛ ریشه های عمیقی دارد و از سطح دریا تا ارتفاع 3800 متری قابل کشت است. (4)

کینوا غله واقعی نیست؛ آن را نوعی میوه در نظر می گیرند چون دولپه و شبه غله است. (1) این گیاه در سراسر دنیا توزیع می شود و دارای 250 واریته است. طبقه‌ بندی آن، براساس رنگ گیاه و دانه ‌های آن یا براساس مورفولوژی (ریخت شناسی) گیاه است؛ (2) برگ های متناوبی دارد که به دلیل وجود بتاسیانین ها رنگ های متنوعی دارند. (4)

کینوا یک گونه‌ ماده تک پایه (gynomonoecious) است؛ یعنی یک گیاه هم دارای گل نر - ماده (دو جنسه) و هم دارای گل ماده است.(5)

دانه ها گرد و مسطح هستند و قطر آنها حدود 1.5 تا 4 میلی متر است، رنگ آنها متفاوت است؛ از سفید تا خاکستری و سیاه، با تُناژ زرد، سرخ، قرمز، بنفش ارغوانی و بنفش. (2)

این گیاه در برابر یخبندان، شوری و خشکسالی مقاوم است، و در خاک های کم بازده و فقیر هم رشد می کند. (4)

کینوا می تواند به راحتی در شرایط اسیدی یا قلیایی رشد کند (1) و سازگاری بسیار زیادی به محیط های مختلف نشان می دهد. بنابراین، کشورهای بسیاری آن را تولید می کنند، از جمله: ژاپن، استرالیا، اسپانیا، آلمان، انگلیس، سوئد، دانمارک، هلند، ایتالیا، فرانسه، فنلاند، کنیا، اتیوپی، هند، ایالات متحده آمریکا، کانادا و غیره.(6)

دانستنی های کشاورزی

گیاهشناسی و نحوه زراعت (کاشت، داشت، برداشت) کینوا

خواص کینوا:

خواص کینوا:

مواد موثره و ارزش تغذیه ای کینوا

دانه کینوا به دلیل کیفیت پروتئین منحصر به فرد خود و طیف وسیعی از مواد معدنی و ویتامین ها، بسیار مغذی است. (4) البته ژنتیک و شرایط محیطی دو عاملی هستند که ممکن است بر بازده و کیفیت تغذیه ای کینوا اثر بگذارند.

پروتئین و اسید امینه

محتوای پروتئین دانه کینوا بین 11 تا 19 درصد است. علاوه بر این، حاوی هر 9 اسید آمینه ای است که برای سلامتی انسان ضروری هستند (ایزولوسین، لوسین، لیزین، متیونین، فنیل آلانین، ترئونین، تریپتوفان، والین، هیستیدین). (30)

پروتئین این دانه سرشار از اسیدهای آمینه مانند لیزین و متیونین است که میزان آنها در غلات بسیار کم است.(4)

کربوهیدرات‌ها

محتوای کربوهیدرات دانه کینوا بین 49 تا 68 درصد (وزن خشک) است. نشاسته مهمترین و فراوان‌ترین کربوهیدرات موجود در دانه کینوا است. گروه دیگری از کربوهیدرات موجود در این دانه فیبرهای رژیمی (فیبرهای محلول و غیرمحلول (31)) هستند.(30)

چربی

محتوای چربی دانه کینوا بین 2 تا 9.5 درصد است. روغن کینوا سرشار از اسیدهای چرب ضروری مانند اولئیک اسید (19.7 29.5 درصد)، لینولئیک اسید (49 56.4 درصد) و لینولنیک اسید (8.7 11.7 درصد) است. 87-88 درصد از کل اسیدهای چرب این دانه را اسید چرب چند غیراشباع تشکیل می دهد. (30)

همچنین، روغن موجود در کینوا حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان های طبیعی مانند آلفا- و گاما- توکوفرول است. (3)

فیتواسترول‌ها

محتوای فیتواسترول کل کینوا از 38.8 تا 82.5 میلی گرم بر 100 گرم متفاوت است. ترکیبات فیتواسترولی عمده آن عبارتند از بتا سیتواسترول، كمپسترول، براسيكاسترول و استيگماسترول. (32)

مواد معدنی

محتوای مواد معدنی کل (خاکستر) کینوا نسبت به گندم دوروم، برنج سفید، دانه ذرت زرد و سایر غلات بیشتر است. (32) محتوای خاکستر این دانه از 2.4 تا 4.8 درصد متغیر است. این خاکستر حاوی پروفایل متنوعی از مواد معدنی شامل مقدار زیادی کلسیم، منیزیم، آهن، مس و روی است. (30)

ترکیبات فنولی

محتوای پلی فنول کل دانه های کینوا بین 0.46 تا 1.84 (میلی گرم برگرم وزن خشک) است. «فلاونول گلیکوزیدها» فراوان‌ترین ترکیب فنولیک در این گیاه است. دانه کینوا حاوی فلاونوئیدها (عمدتاً اورینتین، ویتکسین، روتین، مورین، هسپریدین و نئوهسپریدین) و فنولیک اسیدها (ازجمله فرولیک اسید، کافئیک اسید و پی-کوماریک اسید) است. (32)

ویتامین‌ها

کینوا سرشار از ویتامین هایی مانند کابالامین (ویتامین B12) (32)، ریبوفلاوین (ویتامین B2)، فولیک اسید (B9)، و تیامین (B1) است، اما نیاسین (B3) کمتری دارد. (30) همچنین، حاوی ویتامین های E، C (3) و D3 است. (32)

enlightenedکینوا فاقد گلوتن است و به همین دلیل، برای بیماران سلیاکی یا اختلالات مرتبط با گلوتن مناسب است. (30)

enlightenedطبع کینوا از نظر طب سنتی چین، گرم است. (33)

enlightenedکینوا حاوی مقدار زیادی پروتئین، ویتامین و مواد معدنی است. بنابراین، می توان آن را جایگزین برنج کرد. (1)

enlightenedاز دانه کینوا برای تهیه‌ آرد، سوپ، صبحانه و غلات استفاده می کنند. آرد آن در تهیه بیسکوئیت ها، نان و غذاهای فرآوری شده بکار می رود. (4)

 

enlightenedروش مصرف:

1. یک پیمانه دانه کینوا خام را در یک آبکش با سوراخ های ریز ریخته و حداقل به مدت 30 ثانیه با آب شیر آبکشی کنید.

2. کینوا شسته شده را با دو پیمانه آب در قابلمه بریزید و هم بزنید. بگذارید جوش بیاید. سپس، شعله را کم کنید تا به آرامی بپزد. روی حرارت ملایم باشد تا آب آن تمام شود.

3. قابلمه را از روی حرارت بردارید. درب ظرف را گذاشته و برای 5 تا 10 دقیقه کنار بگذارید. سپس، درب را بردارید و آن را با چنگال هم بزنید. (برای جلوگیری از تغییر حالت و له شدن دانه ‌های پخته شده کینوا، آن را با چنگال هم می زنیم.)   

4. می ‌توانید از نمک، انواع ادویه و یا گیاهان تازه، گوجه فرنگی خشک شده، زیتون بی‌ هسته، آب لیموترش تازه و ... به عنوان چاشنی استفاده کنید. (34 و 35)

 

enlightenedدانه کینوا به طور طبیعی دارای پوشش تلخی است. به همین دلیل، پیش از پخت، باید آنها را بشوئید.  

1- توصیه می شود دانه کینوا را از شب قبل یا حداقل برای 6 ساعت در 3 یا 4 برابر آب بخیسانید. سپس، آب آن را دور بریزید، دانه ها را آبکشی کرده و بپزید. توجه داشته باشید کینوا خیسانده شده بسیار سریع ‌تر می‌پزد.   

2- راه دیگر برای از بین بردن تلخی آن، تفت دادن دانه ها در یک تابه خشک است. اگر دانه ها را خیسانده اید، دیگر نیاز به تفت دادن آنها نیست. (36)

 

enlightenedکینوا یک غذای بسیار مغذی است و نسبت به سایر غلات، نشاسته کمتری دارد، اما به خاطر داشته باشید که کربوهیدرات نسبتاً زیادی دارد. هر پیمانه کینوا تقریباً 40 گرم کربوهیدرات دارد؛ این مقدار برای افرادی که از رژیم کتوژنیک پیروی می کنند، خیلی زیاد است. (37) (رژیم کتوژنیک یک رژیم کم کربوهیدرات و با چربی بالا است که خواص زیادی دارد. (38))

دوز مصرفی مناسب کینوا به چندین عامل مانند سن مصرف‌کننده، وضعیت سلامتی و ... بستگی دارد. در حال حاضر، اطلاعات علمی کافی برای تعیین دوز مصرفی کینوا وجود ندارد.

به یاد داشته باشید که محصولات طبیعی همیشه لزوماً ایمن نیستند و مقدار مصرف آنها مهم است. پس، حتماً از دستورالعمل مندرج روی برچسب محصولات پیروی ‌کنید و پیش از مصرف، با پزشک خود مشورت کنید. (39)

می توانید از دانه کینوا برای صبحانه، ناهار یا شام استفاده کنید. (40)

عوارض جانبی و واکنش های حساسیت زا

مصرف خوراکی

خوردن کینوا به عنوان غذا احتمالاً ایمن است. هنوز اطلاعات معتبر کافی در دسترس نیست که آیا مصرف کینوا در مقادیر زیاد دارویی نیز ایمن است یا خیر، و یا اینکه چه عوارض جانبی ممکن است داشته باشد. برخی از افراد به کینوا حساسیت دارند.

بارداری و شیردهی

در حال حاضر، اطلاعات معتبر کافی درباره اینکه آیا مصرف کینوا در دوران بارداری یا شیردهی ایمن هست یا خیر، وجود ندارد. محض احتیاط، از مصرف آن بیشتر از مقادیر موجود در غذا پرهیز کنید. 

حساسیت به سایر غلات

افرادی که نسبت به سایر غلات مانند گندم سیاه، گندم و برنج حساس هستند، ممکن است به کینوا نیز حساسیت نشان دهند. اگر به غلات حساسیت دارید، پیش از مصرف کینوا، با پزشک خود مشورت کنید. (39)

واکنش متقاطع مواد حساسیت زای غذایی

کینوا متعلق به خانواده اسفناج، چغندر و چغندر سوئیسی است. پس، چون این گیاهان از یک خانواده هستند، چنانچه مثلاً به چغندر سوئیسی حساسیت داشته باشید، ممکن است به کینوا هم واکنش آلرژیک مشابهی نشان دهید.

حساسیت به ساپونین

ساپونین ماده ای تلخ و صابونی است که از گیاه کینوا در برابر حملات قارچی و حشره ها محافظت می کند. همچنین، حاوی ترکیبات سمی است که می تواند باعث سوزش یا ناراحتی های دیگری در برخی از افراد شود. البته میزان سمیت آن کم است، اما برخی از افراد ممکن است به این ترکیب حساس باشند.

برخی از افراد گزارش کرده اند پس از اینکه برای مدتی از کینوا استفاده کرده اند، عدم تحمل یا حساسیت به کینوا در آنها ایجاد شده است؛ این اتفاق اغلب به دلیل وجود ساپونین رخ می دهد. (41)

  • با خیساندن یا تفت دادن دانه های کینوا پیش از پخت، ساپونین آن از بین می رود. اگر این کار را انجام ندهید، مصرف کینوا می تواند منجر به ناراحتی معده و حتی آسیب به عملکرد روده کوچک شود. (42)
  •  اگر فقط نسبت به ساپونین حساسیت یا عدم تحمل دارید، می توانید کینوا را در رژیم غذایی روزانه‌ خود بگنجانید؛ به شرط آنکه دانه ها را به خوبی بشوئید. این کار به حذف پوشش طبیعی که حاوی ساپونین است کمک می کند. (41)

پرولامین ها (کینوا فاقد گلوتن است اما احتیاط کنید)

کینوا فاقد گلوتن است؛ این ویژگی کینوا را به یک انتخاب خوب برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا افرادی که به گندم یا گلوتن حساسیت دارند، تبدیل کرده است. برخی از انواع کینوا حاوی موادی به نام پرولامین هستند؛ پرولامین ها می توانند باعث ایجاد پاسخ ایمنی در افراد مبتلا به بیماری سلیاک شوند. با این وجود، برای تأیید این اثر پرولامین ها مطالعات بیشتری لازم است و بیشتر انواع کینوا نیز حاوی این مواد نیستند.

همچنین، براساس مطالعه ‌ای، کینوا به عنوان بخشی از رژیم غذایی فاقد گلوتن افراد مبتلا به سلیاک، به خوبی برای آنها قابل تحمل است. 

اگزالات

بسیاری از غذاهای گیاهی از جمله کینوا، به طور طبیعی حاوی مقادیر مختلف از ماده ‌ای به نام اگزالات یا اگزالیک اسید هستند. اگرچه تقریباً تمام اگزالیک اسیدی که مصرف می کنید از طریق ادرار دفع می شود، اما این ترکیب می تواند با اتصال به کلسیم، در افرادی که مستعد سنگ های کلسیم اگزالات هستند، سنگ های کلیوی ایجاد کند. چنانچه سابقه سنگ های کلیوی دارید، مصرف غذاهای حاوی اگزالیک اسید بالا مثل کینوا ممکن است خطر ایجاد سنگ های بیشتر در آینده را افزایش دهد. چنانچه از یک رژیم غذایی با محتوای اگزالات پایین پیروی می کنید، پیش از خوردن کینوا، با پزشک خود مشورت کنید.

عوارض جانبی فیبر بالا

یک فنجان کینوا پخته شده حاوی 5 گرم فیبر است. اگر به خوردن مقدار زیاد فیبر عادت ندارید، این میزان فیبر آنقدر هست که بتواند عوارض جانبی ایجاد کند. اگر بعد از خوردن کینوا دچار گاز، نفخ یا اسهال شدید، ممکن است دلیل آن، فیبر باشد. با وعده های کوچکتر و افزودن تدریجی فیبر به رژیم غذایی ‌تان شروع کنید تا بتوانید این مشکل را محدود نمایید. همانطور که میزان فیبر مصرفی خود را افزایش می دهید، حتماً مقادیر زیادی آب یا نوشیدنی فاقد کافئین نیز بنوشید. (43)

واکنش های حساسیت زا

به‌طور کلی، هر فرد ممکن است نسبت به گیاهان و ادویه ‌های خاصی حساسیت داشته باشد که این حساسیت باید در درجه اول توسط خود فرد و در درجه دوم توسط پزشک تشخیص داده شود. البته این واکنش‌های آلرژیک عوارض جانبی مزمن یا حاد ایجاد نمی‌کنند و بعد از شناسایی گیاه حساسیت‌زا و قطع مصرف آن‌، عوارض ناشی از آلرژی برطرف خواهد شد.

هیچ شرکت یا هیچ محصولی نمی‌تواند از واکنش‌ های آلرژیک بدن ‌های مختلف از پیش آگاهی داشته باشد. ناسازگاری بدن با یک یا چند گیاه خاص هر چند به ندرت پیش می‌آید اما به هر حال ممکن است مصرف کنندگانی با آن مواجه شوند.

تداخل دارویی

در حال حاضر، هیچ اطلاعاتی در مورد تداخل های دارویی با کینوا در دسترس نیست. (39)

کاربرد در طب قدیم

کاربرد در طب قدیم

برخی از مردمان بومی آمریکای جنوبی از زمان قدیم، از کینوا استفاده می کرده اند. آنها دانه های کینوا را مثل برنج مصرف می کنند، دانه ها را برای سوپ آماده کرده و برای تهیه غلات صبحانه حجیم می کنند، یا برای تهیه محصولات برشته و نانوایی (انواع کلوچه، نان، بیسکوئیت، نودل، پرک، ترتیلا، پنکیک)، آنها را به شکل آرد آسیاب می‌ کنند. (44)

مقالات مرتبط

1- Mohyuddin, S.G., Riaz, A., Qamar, A., Ali, S.H., Hu, C., Wu, L., … Ju, X.H. (2019). Quinoa Is Beneficial to the Comprehensive Nutritional Value of Potential Health. Pakistan Journal of Science, 71(2), 69-74. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/335292046_QUINOA_IS_BENEFICIAL_TO_THE_COMPREHENSIVE_NUTRITIONAL_VALUE_OF_POTENTIAL_HEALTH

2- Gordillo-Bastidas, E., Díaz-Rizzolo, D.A., Roura, E., Massanés, T., & Gomis, R. (2016). Quinoa (Chenopodium quinoa Willd), from Nutritional Value to Potential Health Benefits: An Integrative Review. Journal of Nutrition & Food Sciences, 6(3), 469. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/303845280_Quinoa_Chenopodium_quinoa_Willd_from_Nutritional_Value_to_Potential_Health_Benefits_An_Integrative_Review

3- Maradini-Filho, A.M. (2017). Quinoa: Nutritional Aspects. Journal of Nutraceuticals and Food Science, 2(1:3). Retrieved from https://nutraceuticals.imedpub.com/quinoa-nutritional-aspects.pdf

4- Bhargava, A., Shukla, S., & Ohri, D. (2006). Chenopodium quinoa—An Indian perspective. Industrial Crops and Products, 23, 73–87. Retrieved from https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/54806423/Cheno_Industrial_crops_and_products.pdf?1508856864=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DChenopodium_quinoa_An_Indian_perspective.pdf&Expires=1606038956&Signature=AeE2GunPjtsr82gEOIeSfjHT6znAgoQ08zIIfkgTn-IrmKKA-dYwhWVNF2eqJtLlVt-97pLo5m8OVR~wSSIRnwQR~vYgH7IHXD3CX6NcQ9h55UMk1BX21uuI55rObcN4C1mpmMV-guztFnJ2TMSgKkAf56spj5dS09b9pNWaWX5pXl70esRU7VG5g8-wJMhHGGCSF~rNZxwjdj7yArO-LkF1swQdmDm70KSdHPcAonH~A8Mq23yqEjJSQMhCbmBchEOk7cZKZNFAynGigphpd63bZwn68XUW8BdKN339633ygsldXxyiHLeefxiGwU~T-5-AnrUtJC0vpPD3S~qAPw__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA

5- Peterson, A., Jacobsen, S.E., Bonifacio, A., & Murphy, K. (2015). A Crossing Method for Quinoa. Sustainability, 7(3), 3230-3243. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/276884724_A_Crossing_Method_for_Quinoa

6- Lutz, M., & Bascuñán‐Godoy, L. (2017). The Revival of Quinoa: A Crop for Health. In book: Superfood and Functional Food - An Overview of Their Processing and Utilization. Chapter 3, 37-54. Retrieved from
https://www.researchgate.net/publication/314202816_The_Revival_of_Quinoa_A_Crop_for_Health

7- Priyanka, M., Suneetha, W.J., Maheswari, K.U., Suneetha, K.B., & Kumari, B.A. (2018). Glycemic Index Profiling of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd) Variety. Journal of Pharmaceutical Research International, 21(2), 1-5. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/323555199_Glycemic_Index_Profiling_of_Quinoa_Chenopodium_quinoa_Willd_Variety

8- Nutraceutical. ScienceDirect. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/nutraceutical#:~:text=A%20nutraceutical%20is%20defined%20as,Nutritional%20Aspects%20of%20Buckwheat%2C%202016

9- Jenkins, D.J.A., Kendall, C.W.C., McKeown-Eyssen, G., Josse, R.G., Silverberg, J., Booth, L.G.,  Leiter, L.A. (2008). Effect of a Low–Glycemic Index or a High–Cereal Fiber Diet on Type 2 Diabetes A Randomized Trial. JAMA, 300(23), 2742-53. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19088352/

10- Hemoglobin A1c. Lab Tests Online. Retrieved from https://labtestsonline.org/tests/hemoglobin-a1c#:~:text=Hemoglobin%20A1c%2C%20also%20called%20A1c,glycated%20hemoglobin%20in%20the%20blood.

11- Rashid, M., & Lee, J. (2016). Serologic testing in celiac disease: Practical guide for clinicians. Canadian Family Physician, 62(1), 38-43. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4721839/

12- Zevallos, V., Herencia, I., Chang, F., Donnelly, S., Ellis, J., & Ciclitira, P. (2014). Gastrointestinal Effects of Eating Quinoa (Chenopodium quinoaWilld.) in Celiac Patients. American Journal of Gastroenterology. 109(2), 270–278. Retrieved from http://docplayer.net/52648084-Gastrointestinal-effects-of-eating-quinoa-chenopodium-quinoa-willd-in-celiac-patients.html

13- What Is Serology?. healthline. Retrieved from https://www.healthline.com/health/serology

14- Wilson , F.D.,  Cummings, T.S., Barbosa, T.M., Williams, C.J., Gerard, P.D., & Peebles, E.D. (2018). Comparison of two methods for determination of intestinal villus to crypt ratios and documentation of early age-associated ratio changes in broiler chickens. Poult Sci, 97(5), 1757-1761. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29351670/#:~:text=The%20determination%20of%20intestinal%20villus,intestinal%20responses%20to%20disease%20processes.

15- Seyyedin, S., & Nazem, M.N. (2017). Histomorphometric study of the effect of methionine on small intestine parameters in rat: an applied histologic study. Folia Morphol., 76(4). Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/317194646_Histomorphometric_study_of_the_effect_of_methionine_on_small_intestine_parameters_in_rat_An_applied_histologic_study

16- Liu, W., Zhang, Y., Qiu, B., Fan, S., Ding, H., & Liu, Z. (2018). Quinoa whole grain diet compromises the changes of gut microbiota and colonic colitis induced by dextran Sulfate sodium in C57BL/6 mice. Scientific Reports, 8, 14916. Retrieved from https://www.nature.com/articles/s41598-018-33092-9

17- Davani-Davari, D., Negahdaripour, M., Karimzadeh, I., Seifan, M., Mohkam, M., Masoumi, S.J., … Ghasemi, Y. (2019). Prebiotics: Definition, Types, Sources, Mechanisms, and Clinical Applications. Foods, 8(3), 92. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6463098/

18- Foucault, A.S., Mathé, V., Lafont, R., Even, P., Dioh, W., Veillet, S., … Quignard-Boulangé, A. (2012). Quinoa extract enriched in 20-hydroxyecdysone protects mice from diet-induced obesity and modulates adipokines expression. Obesity (Silver Spring), 20(2), 270-7. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1038/oby.2011.257

19- Farinazzi-Machado, F.M.V., Barbalho, S.M., Oshiiwa, M., GOULART, R., JUNIOR, O.P. (2012). Use of cereal bars with quinoa (Chenopodium quinoa W.) to reduce risk factors related to cardiovascular diseases. Ciênc. Tecnol. Aliment., Campinas, 32(2), 239-244. Retrieved from https://www.scielo.br/pdf/cta/v32n2/aop_4766.pdf

20- De Carvalho, F.G., Ovidio, P.P., Padovan, G.J., Jordao Junior, A.A., Marchini, J.S., & Navarro, A.M., (2013). Metabolic parameters of postmenopausal women after quinoa or corn flakes intake – a prospective and double-blind study. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 65(3), 380-385. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/259351130_Metabolic_parameters_of_postmenopausal_women_after_quinoa_or_corn_flakes_intake_-_a_prospective_and_double-blind_study

21- Peñalvo, J.L., & López-Romero, P. (2012). Urinary Enterolignan Concentrations Are Positively Associated with Serum HDL Cholesterol and Negatively Associated with Serum Triglycerides in U.S. Adults. The Journal of Nutrition, 142(4), 751–756. Retrieved from https://academic.oup.com/jn/article/142/4/751/4630935

22- Dinan, L., & Lafont, R. (2006). Effects and applications of arthropod steroid hormones (ecdysteroids) in mammals. Journal of Endocrinology, 191(1), 1–8. Retrieved from https://joe.bioscientifica.com/view/journals/joe/191/1/1910001.xml

23- Farinazzi-Machado, F.M.V., Barbalho, S.M., Oshiiwa, M., Goulart, R., & Junior, O.P. (2012). Use of cereal bars with quinoa (Chenopodium quinoa W.) to reduce risk factors related to cardiovascular diseases. Ciência e Tecnologia de Alimentos, 32(2), 239-244. Retrieved from https://www.scielo.br/pdf/cta/v32n2/aop_4766.pdf/  

24- Pasko, P., Barton, H., Zagrodzki, P., Izewska, A., Krosniak, M., Gawlik, M., … Gorinstein, S. (2010). Effect of Diet Supplemented with Quinoa Seeds on Oxidative Status in Plasma and Selected Tissues of High Fructose-Fed Rats. Plant Foods for Human Nutrition, 65, 146–151. Retrieved from

https://www.researchgate.net/publication/42768970_Effect_of_Diet_Supplemented_with_Quinoa_Seeds_on_Oxidative_Status_in_Plasma_and_Selected_Tissues_of_High_Fructose-Fed_Rats

25- Saxena, S., Shahani, L., Bhatnagar, P. (2017). Hepatoprotective effect of Chenopodium quinoa seed against CCL4-induced liver toxicity in Swiss albino male mice. Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research, 10(11), 273-276. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/320804750_Hepatoprotective_effect_of_Chenopodium_quinoa_seed_against_CCL4-induced_liver_toxicity_in_Swiss_albino_male_mice

26- Miles, F.L., Navarro, S.L., Schwarz, Y., Gu H, H.,  Djukovic, D., Randolph, T.W., … Lampe, J.W. (2017). Plasma Metabolite Abundances are Associated with Urinary Enterolactone Excretion in Healthy Participants on Controlled Diets. Food and Function, 8(9), 3209–3218. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5607107/

27- Carvalho, F.G.De., SantosRde, S., Carvalho, AL.de., Iannetta, O., Marchini, J.S., & Navarro, A.M. (2015). Quinoa or Corn Flakes to Prevent Peripheral Inflammation after Menopause?. Journal of Obesity & Eating Disorders, 1(18). Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/291137318_Quinoa_or_Corn_Flakes_to_Prevent_Peripheral_Inflammation_after_Menopause

28- Ogawa, H., Watanabe, K., Mitsunaga, T., & Meguro, T. (2001). Effect of Quinoa on Blood Pressure and Lipid Metabolism in Diet-induced Hyperlipidemic Spontaneously Hypertensive Rats (SHR). Nippon Eiyo Shokuryo Gakkaishi (Journal of Japan Society of Nutrition and Food Science), 54(4), 221-227. Retrieved from https://www.jstage.jst.go.jp/article/jsnfs1983/54/4/54_4_221/_article [Abstract in English]

29- Singh, S., Singh, R., & Singh, K.V. (2016). Quinoa (Chenopodium quinoa Willd), functional superfood for today’s world: A Review. World Scientific News, 58, 84-96. Retrieved from http://www.worldscientificnews.com/wp-content/uploads/2016/06/WSN-58-2016-84-96.pdf

30- Angeli, V., Silva, P.M., Massuela, D.C., Khan, M.W., Hamar, A., Khajehei, F., … Piatti, C. (2020). Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.): An Overview of the Potentials of the “Golden Grain” and Socio-Economic and Environmental Aspects of Its Cultivation and Marketization. Foods, 9(2), 216. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7074363/

31- Arneja, I., Tanwar, B., & Chauhan, A. (2015). Nutritional Composition and Health Benefits of Golden Grain of 21st Century, Quinoa (Chenopodium quinoa willd.): A Review. Pakistan Journal of Nutrition, 14(12), 1034-1040. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/288685952_Nutritional_Composition_and_Health_Benefits_of_Golden_Grain_of_21st_Century_Quinoa_Chenopodium_quinoa_willd_A_Review

32- Hernández-Ledesma, B. (2019). Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) as a source of nutrients and bioactive compounds: a review. Bioactive Compounds in Health and Disease, 2(3), 27-47. Retrieved from https://www.semanticscholar.org/paper/Quinoa-(Chenopodium-quinoa-Willd.)-as-a-source-of-a-Hern%C3%A1ndez-Ledesma/a0abaa960890fdf245a366476e00b75f89f32e0c

33- Quinoa in TCM. CHINESENUTRITION.ORG. Retrieved from http://chinesenutrition.org/view_image.asp?pid=342

34- Deborah.  (2019, December 20). HOW TO MAKE QUINOA + 21 EASY QUINOA RECIPES. THE HARVEST KITCHEN. Retrieved from https://www.theharvestkitchen.com/how-to-make-quinoa/?__cf_chl_jschl_tk__=08ca87a36b11baf266a2d9e710730979c70b46a6-1604738075-0-Af-0E2sAMZdLsrtG65cgvxdWckJBHi2p0HDidEQVg8hXn40tHg033vsdJ8fh3SB6SO-HM24h7JbGNqG60RJ5hLQG1UAQ7Gm571gcLIpZfC8_8P_fu0IiCHVC8r8FhOXRCwfOhcFRiGOYfHs1wQOeQl_5RebN5M84VLcmVILi1rVSquoAI-OgVc3HsPHRMHh6WjolGP8_pWngtJ-_qayRW6kwgGkHTBwXPvAOIYl2kKNUcNnuQvzMAHL86zUxTD1AiJ936QxTEXBzk0v8_WO1ZroFWaMERytdpW9j3BvAuDcNdQ-T378YNrKe5lzW0aYQt1in6D-TNdRsWfkMH-ROoqTUJEGc9dnN1Ix-jS14Xm7W

35- How to Cook Perfect Quinoa & 10 Quinoa Recipes. COOKIE + kate. Retrieved from https://cookieandkate.com/perfect-quinoa/

36- How To Cook Quinoa Creating Your Own unRecipes From Scratch!. VEGAN COACH. Retrieved from https://www.vegancoach.com/how-to-cook-quinoa.html

37HERRIES, A. (2020, OCTOBER 3).What Is Quinoa? Nutrition Facts, Benefits & Side Effects. FITWIRR. Retrieved from https://www.fitwirr.com/health/quinoa/

38- The Ketogenic Diet: A Detailed Beginner’s Guide to Keto. healthline. Retrieved from https://www.healthline.com/nutrition/ketogenic-diet-101

39- QUINOA. WebMD. Retrieved from https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1468/quinoa

40- Kathy Smart, K. (2017, April 20). 5 Reasons To Put Quinoa On Your Plate 3 Meals A Day. HUFFPOST. Retrieved from https://www.huffingtonpost.ca/kathy-smart/reasons-to-eat-quinoa_b_9724278.html

41- Do I Have a Quinoa Allergy?. healthline. Retrieved from https://www.healthline.com/health/quinoa-allergy#symptoms

42- Prasad, S. (2019, May 18). Quinoa Health Benefits And Shocking Adverse Effects. Medical Daily. Retrieved from https://www.medicaldaily.com/quinoa-health-benefits-shocking-adverse-effects-435072

43- Busch, S. (2019, January 4). Rare Bodily Reactions to Eating Quinoa. LIVESTRONG.COM. Retrieved from https://www.livestrong.com/article/444005-reactions-to-quinoa/

44- Graf, B.L., Rojas-Silva, P., Rojo, L.E., Delatorre-Herrera, J., Baldeon, M.E., & Raskin, I. (2015). Innovations in Health Value and Functional Food Development of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 14, 431-445. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/1541-4337.12135

منابع

1- Mohyuddin, S.G., Riaz, A., Qamar, A., Ali, S.H., Hu, C., Wu, L., … Ju, X.H. (2019). Quinoa Is Beneficial to the Comprehensive Nutritional Value of Potential Health. Pakistan Journal of Science, 71(2), 69-74. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/335292046_QUINOA_IS_BENEFICIAL_TO_THE_COMPREHENSIVE_NUTRITIONAL_VALUE_OF_POTENTIAL_HEALTH

2- Gordillo-Bastidas, E., Díaz-Rizzolo, D.A., Roura, E., Massanés, T., & Gomis, R. (2016). Quinoa (Chenopodium quinoa Willd), from Nutritional Value to Potential Health Benefits: An Integrative Review. Journal of Nutrition & Food Sciences, 6(3), 469. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/303845280_Quinoa_Chenopodium_quinoa_Willd_from_Nutritional_Value_to_Potential_Health_Benefits_An_Integrative_Review

3- Maradini-Filho, A.M. (2017). Quinoa: Nutritional Aspects. Journal of Nutraceuticals and Food Science, 2(1:3). Retrieved from https://nutraceuticals.imedpub.com/quinoa-nutritional-aspects.pdf

4- Bhargava, A., Shukla, S., & Ohri, D. (2006). Chenopodium quinoa—An Indian perspective. Industrial Crops and Products, 23, 73–87. Retrieved from https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/54806423/Cheno_Industrial_crops_and_products.pdf?1508856864=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DChenopodium_quinoa_An_Indian_perspective.pdf&Expires=1606038956&Signature=AeE2GunPjtsr82gEOIeSfjHT6znAgoQ08zIIfkgTn-IrmKKA-dYwhWVNF2eqJtLlVt-97pLo5m8OVR~wSSIRnwQR~vYgH7IHXD3CX6NcQ9h55UMk1BX21uuI55rObcN4C1mpmMV-guztFnJ2TMSgKkAf56spj5dS09b9pNWaWX5pXl70esRU7VG5g8-wJMhHGGCSF~rNZxwjdj7yArO-LkF1swQdmDm70KSdHPcAonH~A8Mq23yqEjJSQMhCbmBchEOk7cZKZNFAynGigphpd63bZwn68XUW8BdKN339633ygsldXxyiHLeefxiGwU~T-5-AnrUtJC0vpPD3S~qAPw__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA

5- Peterson, A., Jacobsen, S.E., Bonifacio, A., & Murphy, K. (2015). A Crossing Method for Quinoa. Sustainability, 7(3), 3230-3243. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/276884724_A_Crossing_Method_for_Quinoa

6- Lutz, M., & Bascuñán‐Godoy, L. (2017). The Revival of Quinoa: A Crop for Health. In book: Superfood and Functional Food - An Overview of Their Processing and Utilization. Chapter 3, 37-54. Retrieved from
https://www.researchgate.net/publication/314202816_The_Revival_of_Quinoa_A_Crop_for_Health

7- Priyanka, M., Suneetha, W.J., Maheswari, K.U., Suneetha, K.B., & Kumari, B.A. (2018). Glycemic Index Profiling of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd) Variety. Journal of Pharmaceutical Research International, 21(2), 1-5. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/323555199_Glycemic_Index_Profiling_of_Quinoa_Chenopodium_quinoa_Willd_Variety

8- Nutraceutical. ScienceDirect. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/nutraceutical#:~:text=A%20nutraceutical%20is%20defined%20as,Nutritional%20Aspects%20of%20Buckwheat%2C%202016

9- Jenkins, D.J.A., Kendall, C.W.C., McKeown-Eyssen, G., Josse, R.G., Silverberg, J., Booth, L.G.,  Leiter, L.A. (2008). Effect of a Low–Glycemic Index or a High–Cereal Fiber Diet on Type 2 Diabetes A Randomized Trial. JAMA, 300(23), 2742-53. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19088352/

10- Hemoglobin A1c. Lab Tests Online. Retrieved from https://labtestsonline.org/tests/hemoglobin-a1c#:~:text=Hemoglobin%20A1c%2C%20also%20called%20A1c,glycated%20hemoglobin%20in%20the%20blood.

11- Rashid, M., & Lee, J. (2016). Serologic testing in celiac disease: Practical guide for clinicians. Canadian Family Physician, 62(1), 38-43. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4721839/

12- Zevallos, V., Herencia, I., Chang, F., Donnelly, S., Ellis, J., & Ciclitira, P. (2014). Gastrointestinal Effects of Eating Quinoa (Chenopodium quinoaWilld.) in Celiac Patients. American Journal of Gastroenterology. 109(2), 270–278. Retrieved from http://docplayer.net/52648084-Gastrointestinal-effects-of-eating-quinoa-chenopodium-quinoa-willd-in-celiac-patients.html

13- What Is Serology?. healthline. Retrieved from https://www.healthline.com/health/serology

14- Wilson , F.D.,  Cummings, T.S., Barbosa, T.M., Williams, C.J., Gerard, P.D., & Peebles, E.D. (2018). Comparison of two methods for determination of intestinal villus to crypt ratios and documentation of early age-associated ratio changes in broiler chickens. Poult Sci, 97(5), 1757-1761. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29351670/#:~:text=The%20determination%20of%20intestinal%20villus,intestinal%20responses%20to%20disease%20processes.

15- Seyyedin, S., & Nazem, M.N. (2017). Histomorphometric study of the effect of methionine on small intestine parameters in rat: an applied histologic study. Folia Morphol., 76(4). Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/317194646_Histomorphometric_study_of_the_effect_of_methionine_on_small_intestine_parameters_in_rat_An_applied_histologic_study

16- Liu, W., Zhang, Y., Qiu, B., Fan, S., Ding, H., & Liu, Z. (2018). Quinoa whole grain diet compromises the changes of gut microbiota and colonic colitis induced by dextran Sulfate sodium in C57BL/6 mice. Scientific Reports, 8, 14916. Retrieved from https://www.nature.com/articles/s41598-018-33092-9

17- Davani-Davari, D., Negahdaripour, M., Karimzadeh, I., Seifan, M., Mohkam, M., Masoumi, S.J., … Ghasemi, Y. (2019). Prebiotics: Definition, Types, Sources, Mechanisms, and Clinical Applications. Foods, 8(3), 92. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6463098/

18- Foucault, A.S., Mathé, V., Lafont, R., Even, P., Dioh, W., Veillet, S., … Quignard-Boulangé, A. (2012). Quinoa extract enriched in 20-hydroxyecdysone protects mice from diet-induced obesity and modulates adipokines expression. Obesity (Silver Spring), 20(2), 270-7. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1038/oby.2011.257

19- Farinazzi-Machado, F.M.V., Barbalho, S.M., Oshiiwa, M., GOULART, R., JUNIOR, O.P. (2012). Use of cereal bars with quinoa (Chenopodium quinoa W.) to reduce risk factors related to cardiovascular diseases. Ciênc. Tecnol. Aliment., Campinas, 32(2), 239-244. Retrieved from https://www.scielo.br/pdf/cta/v32n2/aop_4766.pdf

20- De Carvalho, F.G., Ovidio, P.P., Padovan, G.J., Jordao Junior, A.A., Marchini, J.S., & Navarro, A.M., (2013). Metabolic parameters of postmenopausal women after quinoa or corn flakes intake – a prospective and double-blind study. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 65(3), 380-385. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/259351130_Metabolic_parameters_of_postmenopausal_women_after_quinoa_or_corn_flakes_intake_-_a_prospective_and_double-blind_study

21- Peñalvo, J.L., & López-Romero, P. (2012). Urinary Enterolignan Concentrations Are Positively Associated with Serum HDL Cholesterol and Negatively Associated with Serum Triglycerides in U.S. Adults. The Journal of Nutrition, 142(4), 751–756. Retrieved from https://academic.oup.com/jn/article/142/4/751/4630935

22- Dinan, L., & Lafont, R. (2006). Effects and applications of arthropod steroid hormones (ecdysteroids) in mammals. Journal of Endocrinology, 191(1), 1–8. Retrieved from https://joe.bioscientifica.com/view/journals/joe/191/1/1910001.xml

23- Farinazzi-Machado, F.M.V., Barbalho, S.M., Oshiiwa, M., Goulart, R., & Junior, O.P. (2012). Use of cereal bars with quinoa (Chenopodium quinoa W.) to reduce risk factors related to cardiovascular diseases. Ciência e Tecnologia de Alimentos, 32(2), 239-244. Retrieved from https://www.scielo.br/pdf/cta/v32n2/aop_4766.pdf/  

24- Pasko, P., Barton, H., Zagrodzki, P., Izewska, A., Krosniak, M., Gawlik, M., … Gorinstein, S. (2010). Effect of Diet Supplemented with Quinoa Seeds on Oxidative Status in Plasma and Selected Tissues of High Fructose-Fed Rats. Plant Foods for Human Nutrition, 65, 146–151. Retrieved from

https://www.researchgate.net/publication/42768970_Effect_of_Diet_Supplemented_with_Quinoa_Seeds_on_Oxidative_Status_in_Plasma_and_Selected_Tissues_of_High_Fructose-Fed_Rats

25- Saxena, S., Shahani, L., Bhatnagar, P. (2017). Hepatoprotective effect of Chenopodium quinoa seed against CCL4-induced liver toxicity in Swiss albino male mice. Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research, 10(11), 273-276. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/320804750_Hepatoprotective_effect_of_Chenopodium_quinoa_seed_against_CCL4-induced_liver_toxicity_in_Swiss_albino_male_mice

26- Miles, F.L., Navarro, S.L., Schwarz, Y., Gu H, H.,  Djukovic, D., Randolph, T.W., … Lampe, J.W. (2017). Plasma Metabolite Abundances are Associated with Urinary Enterolactone Excretion in Healthy Participants on Controlled Diets. Food and Function, 8(9), 3209–3218. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5607107/

27- Carvalho, F.G.De., SantosRde, S., Carvalho, AL.de., Iannetta, O., Marchini, J.S., & Navarro, A.M. (2015). Quinoa or Corn Flakes to Prevent Peripheral Inflammation after Menopause?. Journal of Obesity & Eating Disorders, 1(18). Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/291137318_Quinoa_or_Corn_Flakes_to_Prevent_Peripheral_Inflammation_after_Menopause

28- Ogawa, H., Watanabe, K., Mitsunaga, T., & Meguro, T. (2001). Effect of Quinoa on Blood Pressure and Lipid Metabolism in Diet-induced Hyperlipidemic Spontaneously Hypertensive Rats (SHR). Nippon Eiyo Shokuryo Gakkaishi (Journal of Japan Society of Nutrition and Food Science), 54(4), 221-227. Retrieved from https://www.jstage.jst.go.jp/article/jsnfs1983/54/4/54_4_221/_article [Abstract in English]

29- Singh, S., Singh, R., & Singh, K.V. (2016). Quinoa (Chenopodium quinoa Willd), functional superfood for today’s world: A Review. World Scientific News, 58, 84-96. Retrieved from http://www.worldscientificnews.com/wp-content/uploads/2016/06/WSN-58-2016-84-96.pdf

30- Angeli, V., Silva, P.M., Massuela, D.C., Khan, M.W., Hamar, A., Khajehei, F., … Piatti, C. (2020). Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.): An Overview of the Potentials of the “Golden Grain” and Socio-Economic and Environmental Aspects of Its Cultivation and Marketization. Foods, 9(2), 216. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7074363/

31- Arneja, I., Tanwar, B., & Chauhan, A. (2015). Nutritional Composition and Health Benefits of Golden Grain of 21st Century, Quinoa (Chenopodium quinoa willd.): A Review. Pakistan Journal of Nutrition, 14(12), 1034-1040. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/288685952_Nutritional_Composition_and_Health_Benefits_of_Golden_Grain_of_21st_Century_Quinoa_Chenopodium_quinoa_willd_A_Review

32- Hernández-Ledesma, B. (2019). Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) as a source of nutrients and bioactive compounds: a review. Bioactive Compounds in Health and Disease, 2(3), 27-47. Retrieved from https://www.semanticscholar.org/paper/Quinoa-(Chenopodium-quinoa-Willd.)-as-a-source-of-a-Hern%C3%A1ndez-Ledesma/a0abaa960890fdf245a366476e00b75f89f32e0c

33- Quinoa in TCM. CHINESENUTRITION.ORG. Retrieved from http://chinesenutrition.org/view_image.asp?pid=342

34- Deborah.  (2019, December 20). HOW TO MAKE QUINOA + 21 EASY QUINOA RECIPES. THE HARVEST KITCHEN. Retrieved from https://www.theharvestkitchen.com/how-to-make-quinoa/?__cf_chl_jschl_tk__=08ca87a36b11baf266a2d9e710730979c70b46a6-1604738075-0-Af-0E2sAMZdLsrtG65cgvxdWckJBHi2p0HDidEQVg8hXn40tHg033vsdJ8fh3SB6SO-HM24h7JbGNqG60RJ5hLQG1UAQ7Gm571gcLIpZfC8_8P_fu0IiCHVC8r8FhOXRCwfOhcFRiGOYfHs1wQOeQl_5RebN5M84VLcmVILi1rVSquoAI-OgVc3HsPHRMHh6WjolGP8_pWngtJ-_qayRW6kwgGkHTBwXPvAOIYl2kKNUcNnuQvzMAHL86zUxTD1AiJ936QxTEXBzk0v8_WO1ZroFWaMERytdpW9j3BvAuDcNdQ-T378YNrKe5lzW0aYQt1in6D-TNdRsWfkMH-ROoqTUJEGc9dnN1Ix-jS14Xm7W

35- How to Cook Perfect Quinoa & 10 Quinoa Recipes. COOKIE + kate. Retrieved from https://cookieandkate.com/perfect-quinoa/

36- How To Cook Quinoa Creating Your Own unRecipes From Scratch!. VEGAN COACH. Retrieved from https://www.vegancoach.com/how-to-cook-quinoa.html

37HERRIES, A. (2020, OCTOBER 3).What Is Quinoa? Nutrition Facts, Benefits & Side Effects. FITWIRR. Retrieved from https://www.fitwirr.com/health/quinoa/

38- The Ketogenic Diet: A Detailed Beginner’s Guide to Keto. healthline. Retrieved from https://www.healthline.com/nutrition/ketogenic-diet-101

39- QUINOA. WebMD. Retrieved from https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1468/quinoa

40- Kathy Smart, K. (2017, April 20). 5 Reasons To Put Quinoa On Your Plate 3 Meals A Day. HUFFPOST. Retrieved from https://www.huffingtonpost.ca/kathy-smart/reasons-to-eat-quinoa_b_9724278.html

41- Do I Have a Quinoa Allergy?. healthline. Retrieved from https://www.healthline.com/health/quinoa-allergy#symptoms

42- Prasad, S. (2019, May 18). Quinoa Health Benefits And Shocking Adverse Effects. Medical Daily. Retrieved from https://www.medicaldaily.com/quinoa-health-benefits-shocking-adverse-effects-435072

43- Busch, S. (2019, January 4). Rare Bodily Reactions to Eating Quinoa. LIVESTRONG.COM. Retrieved from https://www.livestrong.com/article/444005-reactions-to-quinoa/

44- Graf, B.L., Rojas-Silva, P., Rojo, L.E., Delatorre-Herrera, J., Baldeon, M.E., & Raskin, I. (2015). Innovations in Health Value and Functional Food Development of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.). Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 14, 431-445. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/1541-4337.12135