بهارنارنج: گیاهشناسی، خواص و توصیه‌های قبل از مصرف
نام تجاری گیاه:
Bitter Orange
نام علمی گیاه:
Citrus × aurantium L.
تاریخچه و گیاهشناسی:
نارنج (Bitter Orange) که با نام های دیگری همچون پرتقال سویل (Seville Orange)، پرتقال ترش (Sour Orange)، پرتقال بیگاردا (Bigarade Orange) و پرتقال مارمالاد (Marmalade Orange) شناخته می شود، به درخت مرکباتی با نام علمی (Citrus × aurantium) و میوه آن اشاره دارد.(1) این درخت متعلق به راسته شمعدانی (Geraniales) و خانواده مرکبات (Rutaceae) است.(2) درخت نارنج بومی آفریقای شرقی و مناطق استوایی آسیا است. امروزه این درخت در سراسر منطقه‌ی مدیترانه و مناطقی از کشور امریکا پرورش داده می شود. (3) باغ های نارنج در امتداد ساحل دریای مدیترانه به ویژه در اسپانیا یافت می شوند.(4) تصور می شود که حدود سال 1200 توسط تاجران عرب وارد اروپا شده و در طول قرن هفدهم توسط گیاه شناسان ایتالیایی، اسپانیایی و فرانسوی مورد استفاده گسترده قرارگرفت. کاربرد و مصرف این گیاه به دوران باستان بازمی‌گردد؛ یونانیان باستان از آن به عنوان ضدعفونی‌کننده در آروماتراپی (رایحه درمانی) و به عنوان یک آرامبخش در گیاه درمانی استفاده می‌کردند.(5)
دانستنی های کشاورزی
-بهارنارنج.jpg)
خواص بهارنارنج:
تنظیم ضربان قلب
در پژوهشی اثر غلظت‌های مختلف اسانس این گیاه، روی خواص الکتروفیزولوژیک گره دهلیزی بطنی (جریان الکتریکی در قلب پس از عبور از دهلیزها و رسیدن به بطن ها باید از ساختاری به نام گره ی دهلیزی- بطنی عبور کند) با کمک مدل گره دهلیزی- بطنی و همچنین نقش حفاظتی اسانس بهارنارنج در آریتمی (ضربان نامنظم قلب) در خرگوش مطالعه شد. سه گروه مورد آزمایش قرار گرفتند که در هر گروه 6 و جمعا 18 خرگوش بررسی شد. نتایج این تحقیق بیانگر تأثیر معنی‌دار غلظت‌های مختلف عصاره‌ی گیاه در افزایش پارامترهای الکتروفیزولوژیک پایه‌ی (زمان هدایت دهلیزی- بطنی، زمان تحریک ناپذیری کارکردی) گیاه است. به صورتی که زمان هدایت دهلیزی- گره‌ای در غلظت 0.3 (میلی لیتر بر لیتر) از 3.6±32.6 میلی ثانیه به 6.08 ± 40 میلی ثانیه و زمان FRP (زمان تحریک ناپذیری کارکردی) از 5.1±147 به 3.6±166.6 میلی ثانیه افزایش معنی‌داری نشان داد. این تحقیق نشان می‌دهد که بهارنارنج به تنظیم ضربان قلب کمک می‌کند. (6)
کاهش اضطراب و استرس
در مطالعه‌ای بالینی، اثر عصاره‌ی بهارنارنج بر استرس در زنان نخست‌زا بررسی شد. نتایج این آزمایش نشان داد که رایحه درمانی با بهارنارنج، سبب کاهش اضطراب زایمان می‌شود. اسانس‌های روغنی با تحریک مسیرهای بویایی در سیستم لیمبیک مغز، باعث بهبود روحیه و کاهش سطح اضطراب در طول زایمان می‌شود. این اسانس‌ها، از راه تنفس جذب می‌شوند و می‌توانند بر آنزیم‌ها، کانال‌ها و گیرنده‌های یونی اثر بگذارند، منجر به تحریک مغز، تسکین اضطراب و افزایش جریان خون مغز شوند و آثار ضد افسردگی داشته باشند. این اسانس‌های روغنی قادرند از طریق تنفس، از سد خونی - مغزی عبور کرده و با گیرنده‌های سیستم عصبی مرکزی وارد عمل شوند. (7)
اخلاقی و همکاران مطالعه‌ای با هدف بررسی مقایسهی اثرات بهارنارنج و دیازپام در کاهش اضطراب پیش از عمل جراحی انجام دادند. تعداد 60 بیمار 48-14 ساله‌ی مراجعه کننده برای عمل جراحی انتخاب و بطور تصادفی به دو گروه 30 نفره تقسیم شدند. 2 ساعت پیش از عمل به گروه 1، میزان 100 سی سی عرق بهارنارنج و به گروه 2 محلول یک عدد قرص 5 میلی‌گرم دیازپام در100 سی‌سی آب بصورت خوراکی داده شد. میزان اضطراب بیماران و علائم حیاتی آنها را پیش و دو ساعت پس از دریافت دارو ثبت کردند. نتایج نشان داد که میزان اضطراب پس از مصرف دارو، در هر دو گروه مصرف کننده‌ی عرق بهارنارنج و مصرف کننده‌ی دیازپام کاهش یافت. با توجه به این نتایج، می‌توان بهارنارنج را یک پیش داروی مؤثر برای کاهش اضطراب بیماران دانست. (8)
تنظیم فشار خون
پژوهشی که سال 2012 در نشریه‌ی Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine منتشر شد، آثار استنشاق روغن اسانسی بهارنارنج بر پرفشاری خون و سطح کورتیزول بزاق در 83 فرد مبتلا به فشار خون بالا به مدت 24 ساعت را بررسی کرده است. برپایه‌ی این پژوهش، استنشاق روغن اسانسی بهارنارنج به‌طور چشمگیری فشار سیستولیک و دیاستولیک خون را کاهش می‌دهد. غلظت کورتیزول بزاقی (هورمون کورتیزول در واکنش به استرس ترشح می‌شود) هم به میزان چشمگیری کاهش یافت. این مطالعه نشان می‌دهد که استنشاق روغن اسانسی بهارنارنج تأثیر مثبتی بر فشار خون و کاهش استرس دارد. (9)
ضد میکروب
براساس تحقیقات، روغن اسانسی بهارنارنج خاصیت ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی دارند. پژوهشی منتشر شده در مجله Pakistan Journal of Biological Sciences نشان می دهد که روغن اسانسی بهارنارنج به جزء باکتری استافیلوکوکوس اورئوس، در برابر سایر باکتری‌های مورد آزمایش (به خصوص باکتری سودوموناس آئروژینوزا)، همچنین دو نوع مخمر و سه نوع قارچِ مورد آزمایش، خاصیت ضد میکروبی دارد. براساس این مطالعه روغن اسانسی بهارنارنج فعالیت ضدقارچی بسیار قوی در مقایسه با آنتی بیوتیک نیستاتین (آنتی بیوتیک استاندارد) نشان داد. (10)
خواص بهارنارنج:
مواد موثره و ارزش تغذیه ای بهارنارنج
- بهارنارنج حاوی نئوهسپریدین، سینفرین، آدنوزین، آسپاراژین، تیروزین، والین، ایزولوسین، آلانین، بتا- سیتواسترول و بتا-داکواسترول است. (11)
- همچنین براساس مطالعه ای دیگر، بهارنارنج خشک شده حاوی استرویید های دسمواسترول، ارگواسترول، استیگمااسترول و ساپونین ها است.
- آلکالویید کافئین در عصاره بهارنارنج خشک شده گزارش شده است.
- روغن اسانسی بهارنارنج حاوی مونوترپن های بتا-لیمونن، لینالول و لینالول استات است. (12)
نام بهارنارنج یا نرولی از نام شاهزاده خانم ایتالیایی آنه ماریا گرفته شده است. این شاهزاده خانم، قرن 16 میلادی از آن به عنوان عطر استفاده می‌کرد.
در داستان دیگری گفته می‌شود که کلمه‌ی نرولی یا بهارنارنج از نام نرون امپراطور روم گرفته شده است.
حدود 100 سال پیش، در دسته گل عروس، از بهارنارنج استفاده می‌کردند و باور داشتند این گل‌ها برای آن زوج، شانس، خوشبختی و شادی می‌آورد. (13)
به دلیل اینکه محتوای سینفرین بهارنارنج در فرمولاسیون‌های مکمل متفاوت است، از دستورالعمل‌های حد مجاز مصرف که توسط تولیدکننده تعیین شده‌اند، پیروی کنید. (14)
2 ساعت قبل یا بعد از غذا.
عوارض جانبی و واکنش های حساسیت زا
مصرف خوراکی
هیچگونه خطرات سلامت یا عوارض جانبی در ارتباط با مصرف مناسب دوزهای درمانی تعیین شده شناخته نشده است. (15)
بارداری و شیردهی
مصرف بهارنارنج در مقادیر غذایی در طول بارداری احتمالا ایمن است. اگرچه، مصرف آن در مقادیر دارویی ناایمن به نظر می‌رسد. اثرات بهارنارنج بر نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، ناشناخته است. از مصرف بهارنارنج در دوران بارداری و شیردهی پرهیز کنید.
دیابت
براساس برخی شواهد، بهارنارنج میتواند با کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 تداخل داشته باشد. با احتیاط مصرف کنید و سطوح قند خونتان را در فواصل زمانی کوتاه کنترل کنید.
فشار خون بالا
براساس برخی مطالعات بهارنارنج، به خصوص به صورت ترکیب باکافئین، میتواند فشار خون را در افراد سالم افزایش دهد. مطالعات دیگر افزایش فشارخون را نشان ندادند. تا به امروز مطالعاتی مبنی بر تأثیر بهارنارنج بر روی فشار خون افراد مبتلا به فشار خون بالا انجام نشده است. چنانچه مبتلا به فشارخون بالا هستید، از مصرف بهارنارنج، به خصوص در ترکیب با محرک‌ها مانند کافئین پرهیز کنید.
گلوکوم (آب سیاه چشم)
بهارنارنج می تواند بیماری چشمی گلوکوم (آب سیاه چشم) را بدتر کند. در صورت ابتلا از مصرف آن پرهیز کنید.
بیماری قلبی
مصرف بهارنارنج، به خصوص در ترکیب با کافئین یا سایر محرک‌ها، میتواند خطر عوارض جانبی خطرناک را در افراد مبتلا به مشکل قلبی خاص به نام "سندرم طولانی شدن فاصله QT" افزایش دهد.
ضربان قلب نامنظم (آریتمی قلب)
براساس برخی مطالعات نارنج، به‌خصوص در ترکیب با کافئین، میتواند ضربان قلب را در افراد سالم افزایش دهد. مطالعات دیگر بر روی نارنج چنین اثری را بر ضربان قلب نشان ندادند. تاکنون مطالعاتی مبنی بر اثر نارنج بر روی افراد با ضربان قلب نامنظم انجام نشده است. در صورت ابتلا به ضربان قلب نامنظم، از مصرف نارنج به‌خصوص در ترکیب با محرک ها مانند کافئین، خودداری کنید.
جراحی
نارنج عملکرد مشابه محرک دارد، بنابراین میتواند با عمل جراحی از طریق افزایش ضربان قلب و فشار خون تداخل ایجاد کند. از مصرف نارنج حداقل 2 هفته پیش از عمل جراحی خودداری نمایید. (16)
واکنش های حساسیت زا
به طور کلی، هر فرد ممکن است نسبت به گیاهان و ادویه های خاصی حساسیت داشته باشد که این حساسیت باید در درجه اول توسط خود فرد و در درجه دوم توسط پزشک تشخیص داده شود. البته این واکنش‌های آلرژیک عوارض جانبی مزمن یا حاد ایجاد نمی‌کنند و بعد از شناسایی گیاه حساسیت‌زا و قطع مصرف آن، عوارض ناشی از آلرژی برطرف خواهد شد.
هیچ شرکت یا هیچ محصولی نمی‌تواند از واکنش های آلرژیک بدن های مختلف از پیش آگاهی داشته باشد. ناسازگاری بدن با یک یا چند گیاه خاص هر چند به ندرت پیش می‌آید اما به هر حال ممکن است مصرف کنندگانی با آن مواجه شوند.
تداخل دارویی
نارنج حاوی ترکیبات شیمیایی است که بدن را تحریک می‌کنند. برخی داروهایی که برای افسردگی استفاده می‌شوند، می‌توانند این ترکیبات را افزایش دهند. مصرف نارنج همراه با این داروها میتواند باعث عوارض جانبی خطرناک شامل ضربان قلب سریع، فشار خون بالا، تشنج، عصبانیت و سایر موارد شود. برخی از این داروها عبارتند از: فنلزین (ناردیل) و ترانیل سیپرومین (پارنات).
بدن میدازولام را برای دفع آن تجزیه می‌کند. نارنج میتواند سرعت تجزیه این دارو توسط بدن را کاهش دهد. مصرف نارنج همراه با میدازولام میتواند اثرات و عوارض جانبی این دارو را افزایش دهد.
نارنج و کافئین هر دو محرک هستند. در ترکیب با یکدیگر، می‌توانند فشار خون را افزایش دهند و باعث تپش و ضربان قلب سریع شوند. این اثر می تواند عوارض جانبی خطرناک مانند حمله قلبی و سکته مغزی شوند.
دن دکسترومتورفان را برای دفع آن تجزیه می‌کند. نارنج میتواند سرعت تجزیه این دارو توسط بدن را کاهش دهد. مصرف نارنج همراه با دکسترومتورفان میتواند اثرات و عوارض جانبی این دارو را افزایش دهد.
فلودیپین (پلندیل) برای پایین آوردن فشار خون استفاده می شود. بدن این دارو را برای دفع آن تجزیه می‌کند. نارنج میتواند سرعت تجزیه آن توسط بدن را کاهش دهد. مصرف نارنج همراه با فلودیپین (پلندیل) میتواند اثرات و عوارض جانبی این دارو را افزایش دهد.
ایندیناویر (سریک‌سیوان) برای درمان HIV یا ایدز استفاده می‌شود. بدن این دارو را برای دفع آن تجزیه می‌کند. نارنج میتواند سرعت تجزیه آن توسط بدن را کاهش دهد. مصرف نارنج همراه با ایندیناویر (سریک‌سیوان) میتواند اثرات و عوارض جانبی این دارو را افزایش دهد.
مصرف نارنج همراه با برخی از داروهایی که توسط کبد تجزیه می‌شوند، میتواند اثرات و عوارض جانبی برخی از داروها را افزایش دهد. در صورتی که از این قبیل داروها مصرف می‌کنید، با پزشکتان در مورد مصرف نارنج مشورت کنید. برخی از داروهایی که از طریق کبد تجزیه می‌شوند عبارتند از: لوواستاتین (مواکور)، کتوکونازول (نیزورال)، ایتراکونازول (اسپورانوکس)، فکسوفنادین (آلگرا) و تریازولام (هالسیون).
نارنج میتواند باعث افزایش سرعت ضربان قلب شود. مصرف نارنج همراه با چنین داروهایی میتواند باعث ضربان قلب نامنظم و ایجاد عوارض جانبی خطرناک از جمله آریتمی‌های قلب شود. برخی داروهایی که می‌توانند باعث ضربان قلب نامنظم شوند عبارتند از آمیودارون (کوردارون)، دیزوپیرامید (نورپس)، دوفتیلید (تیکوسین)، ایبوتیلید (کورورت)، پروکاین‌آمید (پرونستیل)، کینیدین، سوتالول (Betapace) و تیوریدازین (ملاریل).
مصرف نارنج همراه با داروهای محرک میتواند باعث مشکلات جدی شامل افزایش ضربان قلب و فشار خون بالا شود. از مصرف داروهای محرک همراه با نارنج پرهیز کنید. برخی داروهای محرک عبارتند از دی‌اتيل پروپيون (تینوئیت)، اپی نفرين، فنترمین (يونامين) و پوسيدو افدرين (سودافد). (16)
کاربرد در طب قدیم
- در جزایر قناری دمنوش بهارنارنج به صورت خوراکی برای آنفلوآنزا و به عنوان یک آرامبخش برای بی خوابی استفاده می شد.
- در تونس عصاره بهارنارنج به صورت خوراکی به عنوان یک "نیروبخش سیستم قلبی- عروقی" استفاده می شد. در برزیل از این دمنوش به صورت خوراکی برای سرماخوردگی و به عنوان ضداسپاسم استفاده می شد.
- در ایتالیا دمنوش بهارنارنج و برگ درخت نارنج به صورت خوراکی به عنوان یک آرامبخش و هضم کننده استفاده می شد. در اسپانیا از دمنوش بهارنارنج خشک شده به صورت خوراکی برای هضم غذا استفاده می شد.
برخی سوالات متداول درباره بهارنارنج
گل یا شکوفه نارنج، که به بهارنارنج معروف است، به‌طور سنتی در جوامع مختلف برای مزایای سلامت‌بخش آن استفاده می‌شود. با این حال تحقیقات علمی روی این گل‌های خاص در مقایسه با تحقیقات انجام شده بر روی سایر قسمت‌های درخت نارنج، مانند میوه و پوست آن، محدود است. در اینجا به برخی از خواص بهارنارنج می‌پردازیم:
🍀1- رایحه‌درمانی (آروماتراپی) / خواص بهار نارنج برای اعصاب: روغن اسانسی بهارنارنج به دلیل اثرات آرامبخش در رایحه‌درمانی استفاده می‌شود. استشمام رایحه‌ی بهارنارنج ممکن است به کاهش اضطراب و ایجاد آرامش کمک کند.
🍀2- سلامت دستگاه گوارش: به‌طور سنتی از بهارنارنج برای کمک به هضم بهتر غذا استفاده می‌شود. اعتقاد بر این است که دمنوش بهارنارنج به کاهش سوء هاضمه و نفخ کمک می‌کند.
🍀3- کمک به خواب بهتر: گاهی از دمنوش بهارنارنج به عنوان آرامبخش و خواب‌آور استفاده می‌شود. اثرات آرامبخش بهارنارنج میتواند به خواب بهتر کمک کند، اگرچه واکنش‌های فردی به گیاهان دارویی میتواند متفاوت باشد.
🍀4- تنظیم ضربان قلب: روغن اسانسی بهارنانج میتواند به تنظیم ضربان قلب کمک کند.
🍀5- کاهش فشار خون: استنشاق روغن اسانسی بهارنارنج توسط افراد مبتلا به فشار خون بالا، باعث کاهش فشار خون آنها می‌شود. در مطالعه‌ای مشاهده شد که استنشاق اسانس بهارنارنج با کاهش هورمون استرس (هورمون کورتیزول) میتواند باعث کاهش فشار خون بالا شود.
🍀6- اثرات ضدالتهاب: برخی ترکیبات موجود در بهارنارنج ممکن است اثرات ضدالتهاب داشته باشند که میتواند برای سلامت عمومی بدن و کاهش خطر بیماری‌های مرتبط با التهاب مفید باشد.
طبق نتایج مطالعه‌ای روی موش‌ها، عصاره آبی بهارنارنج از انقباض رحم جلوگیری می‌کند و در نتیجه استفاده از دمنوش بهارنارنج در درمان دیسمنوره (قاعدگی دردناک) و سایر اختلالات مرتبط با انقباض رحم مفید و مؤثر است.
بهارنارنج اغلب در طب سنتی برای مصارف مختلف از جمله به عنوان یک آرامبخش ملایم و کمک به هضم غذا استفاده می‌شود، اما اثرات آن بر چرخه قاعدگی یا شروع قاعدگی به‌طور گسترده مورد مطالعه یا اثبات قرار نگرفته است. با این حال، رایحه بهارنارنج به بهبود برخی علائم مربوط به این دوران مانند اضطراب و استرس، تغییرات خلقی و اختلالات روانی ناشی از تغییرات هورمونی در این دروان کمک می‌کند.
توجه به این نکته ضروری است که پاسخ‌های فردی به داروهای گیاهی میتواند متفاوت باشد و آنچه برای یک فرد مؤثر است ممکن است برای دیگری مؤثر نباشد. اگر سیکل‌های قاعدگی نامنظم یا سایر مشکلات مرتبط را تجربه می‌کنید، بسیار مهم است که برای مشاوره و راهنمایی شخصی با پزشک متخصص واجد شرایط مشورت کنید.
براساس کتاب مخزن الادویه، طبع بهارنارنج «گرم و خشک» است.
1- Habibi Bibalani, G., & Mosazadeh-Sayadmahaleh, F. (2011). Recognition and Consumption Uses and Medicinal Properties of Sour Orange (Citrus aurantium) by Rural People in East Part of Gilan Province (North Iran). Journal of Medicinal Plants Research, 5(7), 1238-1243. Retrieved from https://academicjournals.org/journal/JMPR/article-full-text-pdf/C639F0816034
2- Dhifi, W., Mnif, W., Jelali, N., El Beyrouthy, M., & Ben Salem, N. (2013). Citrus aurantium (Bitter Orange) Blossoms Essential Oil and Methanolic Extract: Composition and Free Radical Scavenging Activity. Acta horticulturae, 997(997), 195-200. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/260064802
3- Bitter Orange. Herbal and Alternative Remedies. Retrieved from http://www.zamboanga.com/z/index.php?title=Bitter_Orange
4- A. Saonere Suryawanshi, J. (2011). An Overview of Citrus aurantium Used in Treatment of Various Diseases. African Journal of Plant Science, 5(7), 390-395. Retrieved from https://academicjournals.org/journal/AJPS/article-full-text-pdf/9BEC5249817
5- Bitter Orange, Citrus Aurantium. The Natural Path. Retrieved from https://www.theherbprof.com/hrbBitterOrange.htm
6- Khori, M., Naebpour, V., Rakhshan, E., MirAbbasi, A., & Zamani, M. (2006). The Effect of Essence of Citrus aurantium on the Electrophysiological Properties of Isolated Perfused Rabbit AV-node. Journal of Gorgan University of Medical Sciences, 8(2), 1-7. Retrieved from http://www.goums.ac.ir/journal/article-1-56-fa.html
7- نمازی، م.، امیرعلی اکبری، ص.، مجاب، ف.، طالبی، ع.، علوی مجد، ح.، و جان نثاری، ش. (1393). بررسی تأثیر رایحه بهار نارنج بر شدت اضطراب مرحله اول زایمان. مجله زنان مامائی و نازائی ایران، 17(111)، 12-19. قابل دسترس ازhttp://ijogi.mums.ac.ir/article_3277_bd243ccc850d0dd02cb1d555a1613610.pdf :
8- شبانیان، غ.، پوریامفرد، ا.، و اخلاقی، م. (1387). مقایسه اثر بهار نارنج (Citrus aurantium) و دیازپام در کاهش اضطراب قبل از عمل جراحی. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، ویژه نامه طب تکمیلی، 18-13. قابل دسترس از: http://fa.journals.sid.ir/Viewaper.aspx?id=94212
9- Kim, I.H., Kim, C., Seong, K., Hur, M.H., Lim, H.M., & Lee, M.S. (2012). Essential Oil Inhalation on Blood Pressure and Salivary Cortisol Levels in Prehypertensive and Hypertensive Subjects. Evid Based Complement Alternat Med, 2012. doi:10.1155/2012/984203. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23259002
10- Haj Ammar, A., Lebrihi, A., Mathieu, F., Romdhane, M., & Zagrouba, F. (2012). Chemical Composition and in vitro Antimicrobial and Antioxidant Activities of Citrus aurantium L. Flowers Essential Oil (Neroli Oil). Pakistan Journal of Biological Sciences, 15(21), 1034-1040. Retrieved from http://scialert.net/abstract/?doi=pjbs.2012.1034.1040
11- Huang, S., Hu, S., Shi, J., & Yang, Y. (2001). Studies on chemical constituents from the flower of Citrus aurantium. Zhong Yao Cai, 24(12), 865-867. Abstract retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11917843?dopt=Abstract
12- Karthikeyan, V., & Karthikeyan, J. (2014). Citrus aurantium (Bitter Orange): A Review of its Traditional Uses, Phytochemistry and Pharmacology. IJDDHR, 4(4), 766-772. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/304404659_Citrus_aurantium_Bitter_Orange_A_Review_of_its_Traditional_Uses_Phytochemistry_and_Pharmacology
13- History, Myths & Legends of Aromatherapy Part 2. TRIPOD. Retrieved from http://aromaticamedica.tripod.com/id23.html
14- Bitter Orange. Drugs.Com, Know more. Be sure. Retrieved from https://www.drugs.com/npp/bitter-orange.html
15- PDR for herbal medicines. (2000). 2nd ed. Montvale, NJ: Medical Economics Company
16- BITTER ORANGE. WebMD. Retrieved from https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-976/bitter-orange
???site.plant.articles???
محصولات مرتبط
منابع
1- Habibi Bibalani, G., & Mosazadeh-Sayadmahaleh, F. (2011). Recognition and Consumption Uses and Medicinal Properties of Sour Orange (Citrus aurantium) by Rural People in East Part of Gilan Province (North Iran). Journal of Medicinal Plants Research, 5(7), 1238-1243. Retrieved from https://academicjournals.org/journal/JMPR/article-full-text-pdf/C639F0816034
2- Dhifi, W., Mnif, W., Jelali, N., El Beyrouthy, M., & Ben Salem, N. (2013). Citrus aurantium (Bitter Orange) Blossoms Essential Oil and Methanolic Extract: Composition and Free Radical Scavenging Activity. Acta horticulturae, 997(997), 195-200. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/260064802
3- Bitter Orange. Herbal and Alternative Remedies. Retrieved from http://www.zamboanga.com/z/index.php?title=Bitter_Orange
4- A. Saonere Suryawanshi, J. (2011). An Overview of Citrus aurantium Used in Treatment of Various Diseases. African Journal of Plant Science, 5(7), 390-395. Retrieved from https://academicjournals.org/journal/AJPS/article-full-text-pdf/9BEC5249817
5- Bitter Orange, Citrus Aurantium. The Natural Path. Retrieved from https://www.theherbprof.com/hrbBitterOrange.htm
6- Khori, M., Naebpour, V., Rakhshan, E., MirAbbasi, A., & Zamani, M. (2006). The Effect of Essence of Citrus aurantium on the Electrophysiological Properties of Isolated Perfused Rabbit AV-node. Journal of Gorgan University of Medical Sciences, 8(2), 1-7. Retrieved from http://www.goums.ac.ir/journal/article-1-56-fa.html
7- نمازی، م.، امیرعلی اکبری، ص.، مجاب، ف.، طالبی، ع.، علوی مجد، ح.، و جان نثاری، ش. (1393). بررسی تأثیر رایحه بهار نارنج بر شدت اضطراب مرحله اول زایمان. مجله زنان مامائی و نازائی ایران، 17(111)، 12-19. قابل دسترس ازhttp://ijogi.mums.ac.ir/article_3277_bd243ccc850d0dd02cb1d555a1613610.pdf :
8- شبانیان، غ.، پوریامفرد، ا.، و اخلاقی، م. (1387). مقایسه اثر بهار نارنج (Citrus aurantium) و دیازپام در کاهش اضطراب قبل از عمل جراحی. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، ویژه نامه طب تکمیلی، 18-13. قابل دسترس از: http://fa.journals.sid.ir/Viewaper.aspx?id=94212
9- Kim, I.H., Kim, C., Seong, K., Hur, M.H., Lim, H.M., & Lee, M.S. (2012). Essential Oil Inhalation on Blood Pressure and Salivary Cortisol Levels in Prehypertensive and Hypertensive Subjects. Evid Based Complement Alternat Med, 2012. doi:10.1155/2012/984203. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23259002
10- Haj Ammar, A., Lebrihi, A., Mathieu, F., Romdhane, M., & Zagrouba, F. (2012). Chemical Composition and in vitro Antimicrobial and Antioxidant Activities of Citrus aurantium L. Flowers Essential Oil (Neroli Oil). Pakistan Journal of Biological Sciences, 15(21), 1034-1040. Retrieved from http://scialert.net/abstract/?doi=pjbs.2012.1034.1040
11- Huang, S., Hu, S., Shi, J., & Yang, Y. (2001). Studies on chemical constituents from the flower of Citrus aurantium. Zhong Yao Cai, 24(12), 865-867. Abstract retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11917843?dopt=Abstract
12- Karthikeyan, V., & Karthikeyan, J. (2014). Citrus aurantium (Bitter Orange): A Review of its Traditional Uses, Phytochemistry and Pharmacology. IJDDHR, 4(4), 766-772. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/304404659_Citrus_aurantium_Bitter_Orange_A_Review_of_its_Traditional_Uses_Phytochemistry_and_Pharmacology
13- History, Myths & Legends of Aromatherapy Part 2. TRIPOD. Retrieved from http://aromaticamedica.tripod.com/id23.html
14- Bitter Orange. Drugs.Com, Know more. Be sure. Retrieved from https://www.drugs.com/npp/bitter-orange.html
15- PDR for herbal medicines. (2000). 2nd ed. Montvale, NJ: Medical Economics Company
16- BITTER ORANGE. WebMD. Retrieved from https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-976/bitter-orange
